Yıldız kayması adını verdiğimiz şey, aslında gökyüzünde gördüğümüz o kısa süreli ışık parlamalarından ibarettir. Ama işin aslına bakarsak, bu olayın yıldızlarla uzaktan yakından bir ilgisi yok aslında. Yıldızlar dediğimiz şey Güneş gibi devasa plazma toplarıdır ve milyonlarca hatta milyarlarca kilometre uzakta parlayan enerji makineleridir.
Onlar yerinden öyle kolay kolay kıpırdamazlar. Yani bir yıldızın gökyüzünde pat diye kayıp düşmesi mümkün değil. Öyle olsaydı biz şu an burada olmazdık, çünkü bir yıldızın kayması demek, hayatımızın kayması demek olabilirdi, tüm bir güneş sistemini darmadağın ederdi. 🙂
Yıldız Kayması Nedir?
Peki o zaman biz ne görüyoruz derseniz aslında gördüğümüz şey, meteor dediğimiz küçük taş parçalarının Dünya atmosferine girmesiyle ortaya çıkan ışık oyunudur. Uzay boşluğu sanıldığı kadar boş değil. Gezegenlerin ve kuyruklu yıldızların artıkları, minicik toz parçacıkları ve küçük kayalar ortalıkta dolaşır.
Dünya bu parçacıklardan birine çarptığında, atmosferimizde muazzam bir sürtünme oluşur. Bu sürtünme, parçacığı saniyeler içinde yakıp kül eder. İşte biz gökyüzünde o ışık çizgisini yıldız kayması sanıyoruz.
Diyelim ki siz çok hızlı koşan bir koşucusunuz ve cepleriniz de un dolu. Koşarken o unu havaya saçıyorsunuz. Arkanızda bir ışık yolu gibi bembeyaz bir iz kalıyor. İşte meteorda olan şeyin bir minyatür hali bu.
Küçücük bir taş, atmosferin havası ile sürtünüyor ve öyle bir enerji açığa çıkıyor ki saniyeler içinde 2000 dereceye varan sıcaklıklarda parlayarak yok oluyor. Bizde “aaa yıldız kaydı!” diye mutlu oluyoruz.
Hatta bazen bu parçacıklar öyle küçük olur ki tamamen yanıp biter, bir yere ulaşamazlar. Bunlara meteor deniyor. Eğer biraz daha büyükse ve yere düşmeyi başarıyorsa, işte o zaman adı göktaşı olur. Yani insanların gördüğünde dilek tuttuğu şey aslında Dünya’yı delip geçemeyen küçücük bir taş parçası. Ama romantik düşünürsek, belki de zaten işin güzelliği buradadır.
Aynı zamanda bu olaylar oldukça düzenli bir şekilde de gerçekleşir. Mesela her yıl “Perseid meteor yağmuru” ya da “Leonid meteor yağmuru” gibi gök olayları gerçekleşir. Bu dönemlerde Dünya, eski bir kuyruklu yıldızın arkasında bıraktığı toz bulutunun içinden geçer ve gökyüzünde adeta bir havai fişek gösterisi yaşanır. Bir gecede onlarca hatta yüzlerce yıldız kayması görmek mümkün olur.
Peki sizce neden insanlar bu olaya “yıldız kayması” demiş? Çünkü binlerce yıl önce gökyüzünü gözleyen insanlar, bilimsel araçlara sahip değillerdi. Onlar için gökyüzü keşfedilmemiş bir bilinmezdi. Bir anda beliren o ışık çizgisini, gökten kayan bir yıldız gibi yorumladılar. Hatta dilek tut geleneği bile buradan gelir. İnsanlar bu kısa anı kutsal sayıp dileklerini gökyüzüne fısıldamışlar.
Bugün ise artık kesin olarak biliyoruz ki yıldızlar yerinden kolay kolay kıpırdamazlar. Ama yine de gökyüzünde kayan o ışığı görmek, hala insana büyülü bir his veriyor. Belki de bilimin güzelliği burada: Gerçeği öğrendiğimizde bile, hayalin cazibesi üzerimizden gitmiyor. Yani ister meteor de, ister yıldız kayması. İkisi de aslında aynı gökyüzü şölenine işaret ediyor.
Yıldız kayması dediğimiz şey aslında gökyüzünde bize gösteri yapan minik uzay misafirleri diyebiliriz. Onlar bize yıldızların aslında ne kadar uzak ve sabit olduğunu hatırlatırken, aynı zamanda hayal gücümüzü canlı tutarak bize sevinç verir.
Belki de işin en güzel yanı, gerçeği bilmemize rağmen dilek tutmaktan vazgeçmememizdir. Çünkü gökyüzü, hem gerçeğiyle hem de hayaliyle insana daima umut verir.
Yıldızlar kaymaz, ama biz onların adını verdiğimiz bu minik taşların ışık oyunuyla büyülenmeye devam ederiz.
