Bilgisayarımızda kullandığımız fiziksel parçalara donanım denir. Donanım ise, bilgisayar iç donanımı ve dış donanımı olarak ikiye ayrılır. Bu yazımda bilgisayarın iç donanım birimleri nelerdir bundan bahsedeceğim.
Bilgisayar kişiden aldığı belli komutlara göre işlem yapan, bu işlemler sonucunda depolama sağlayan ve istenilen yere aktarım sağlayabilen elektronik cihazın genel ismidir.
Bilgisayarlar belli parçaların bir araya gelmesiyle oluşan sisteme denir. Bilgisayar sadece bir, iki parçadan oluşmaz. Bilgisayarımızda kullandığımız fiziksel parçalara ise ‘donanım‘ denir.
Donanım iki kısma ayrılır:
Bugün sizlere bilgisayar iç donanım birimleri nelerdir, ne işe yarar? bundan bahsedeceğim. Güncel pek çok parça çıktığı için, yeni ürünleri de baz alarak konuyu genişletelim.
Küçük bir detay: Her gün neredeyse yeni bir bilgisayar parçası üretiliyor olsa da değişen şey ya boyut, ya kalite ya da performanstır. Onun dışında bundan 20 sene önce de bu parçalar vardı şimdi de var. Bu sebepten bilgisayar iç donanım birimleri değişmez, sadece gelişen teknoloji ile kalitede fark meydana gelir.
Bilgisayarda bulunan anakart bilgisayarın tüm parçalarını üstünde barındıran ve bu parçalar arasındaki en önemli bağ olan birincil devre kartına denir.
Anakar olmadan hiçbir sistemi çalıştırabilmeniz mümkün olmaz. Anakartların parçalar üzerinde olan etkileşimleri, anakartın özelliklerine göre değişiklik göstermektedir.
Günümüzde bazı anakart üreten firmalar MSI, ASUS, Gigabyte, ASRock, NZXT ve Colorful sayılabilir.
Sözün özü: Anakart bilgisayar birimlerini çekip çeviren ve tüm dağılımlarını sağlayan önemli bir elektronik parçaya denir.
Bilgisayarın tüm parçalarına gerekli gücü sağlayan donanıma güç kaynağı denir. Güç kaynağı olmadan bilgisayarınıza elektrik verebilir ne de parçaları çalıştırabilirsiniz. Aynı zamanda güç kaynakları sistemin doğru güç ihtiyacını hesaplayarak ilgili tüm parçalara dağıtan önemli bir birimdir. Güç kaynağınız ne kadar iyi olursa, sistem o kadar stabil ve uzun ömürlü çalışır.
Güç kaynakları hem şebekeden gelen elektriği düşürerek parçalara dağıtır, hem de tüm bilgisayar için gerekli enerji gereksinimini sağlayarak bilgisayarın sorunsuz bir şekilde çalışmasına olanak sağlar.
Günümüzdeki güç kaynakları bilgisayarların donanımlarına göre değişiklik gösterir. 250 Watt’dan başlayıp, 2500 Watt’a kadar çıkabilen modeller vardır.
Günümüzdeki en popüler güç kaynağı üreticileri ise şu şekildedir:
Tüm işlemlerin kendisinde yapıldığı, bilgisayarın beyni olarak tanımlanan birime işlemci denir. Matematiksel ve mantıksal tüm işlemler bu birimde gerçekleştirilir.
İşlemci insan vücudundaki beyine benzer. Beyin olmadan organlar nasıl işlevini yerine getiremiyorsa, aynı bunu gibi işlemci olmadan bilgisayarın diğer parçaları çalışamaz.
Klavyeden basmış olduğunuz bir tuş ile fareyi hareket ettirdiğiniz alanlar dahil tüm işlemler işlemciye iletilir ve çok kısa bir süre içerisinde eyleme dönüşerek çalışır. Bilgisayarın hızını da belirleyen önemli bir yapıdır.
Günümüzde Intel ve AMD olarak iki farklı işlemci üreticisi vardır. Şuanda Intel 15.nesil işlemcileri piyasaya sürmüşken, AMD Ryzen ailesine ait 9000 serisini piyasaya sürdü. Şöyle ki;
Intel 15.nesil işlemci örnekleri:
AMD Ryzen 9000 serisi işlemci örnekleri:
Görüntüyü işleyen ve işlenen görüntüyü de sorunsuz şekilde ekrana aktaran birime ekran kartı denir.
Bilgisayara sorunsuz görüntü aktarabilmek için PCI, AGP ve PCI Express veri yollarını kullanarak VGA, HDMI, DisplayPort ve DVI türde görüntü verir.
Özellikle oyunların akıcı şekilde çalışmasını sağlar. Ekran kartı olmadan bilgisayara görüntü gelmez. Ekran kartınız ne kadar güçlü olursa, uygulama ve oyunlarda o kadar yüksek performans alırsınız.
Günümüzdeki güncel ekran kartlarını anakartlar üzerinde bulunan PCI portlarına takarak kullanıyoruz. Sonrasında ekran kartının çıkış slotlarından monitöre bağlanarak görüntü aktarımı sorunsuz sağlanmış olur.
Günümüzde en güçlü ekran kartı olarak NVIDIA RTX 4090 bilinir. Yakında RTX 5090 çıkacağı için listeye bu modeli de dahil edebiliriz.
RAM; ‘Random Access Memory’ kısaltılmasıdır. Yani, rastgele erişilebilen bellek demektir. RAM bilgilerin geçici olarak tutulup saklandığı hafıza türüne denir.
RAM’ler diskler gibi verileri kalıcı depolamaz, geçici olarak depolamayı sağlar. Günümüzde DDR5 RAM slotlarını güncel olarak kullanırız. Ancak yıllardır DDR3, DDR4 slotları kullanıldı. Şimdi 1.5 senedir DDR5 slotlar kullanılıyor. Bugün güncel DDR5 bir anakarta maksimum 256GB DDR5 RAM takabiliyoruz.
ROM; ‘Read only memory’ yani “sadece okunabilir bellek” demek olan ROM hafıza çipine verilen isimdir. ROM’da bulunan veriler okunabilir ancak yeni veri girişi yoktur. ROM’a kaydedilen veriler hiçbir güncellemeye ihtiyaç duyulmayacak şekilde tasarlanmıştır.
Harddisk, SATA SSD veya M2 SSD’ler bilgilerin kalıcı olarak depolandığı donanım birimidir.
Tüm veriler sabit diskte kayıtlıdır ve kapatıp açma gibi durumlarla bilgiler silinmez.
Günümüzde HDD çok eski bir depolama birimi olarak bilinir ve çok yavaştır. SATA SSD ise biraz daha hızlı olup yine güncel sistemlerde tercih edilmez. En popüler ve hızlı disk çeşidi M2’dir. Bu diskler Gen3, Gen4 ve Gen5 olarak versiyonlara ayrılır.
> Gen3 bir M2 SSD saniyede 2100MB (ortalama) okuma yazma hızına ulaşırken,
> Gen4 bir M2 SSD saniyede 7000MB civarına ulaşabilir.
> Gen5 M2 SSD’ler ise saniyede 10.000MB ve üstünü rahatlıkla görebilir.
Eski teknoloji HDD içerisinde bulunan döner mil üzerine sıralanmış metal ve plastik alaşımlarından yapılma tabaka ile kaplı plakalardan oluşmaktadır. Verileri kaydederken yine içerisinde yer alan okuma ve yazma kafalarını kullanarak kaydetme işlemlerini gerçekleştirir.
Harddiskler büyüklük, kapasite ve dönme hızlarına göre piyasada değişiklik gösterir.
Performans gerektiren, bilgisayarı ya da laptopu zorlayan durumlarda bilgisayarların ısısının düşmesine yarayan pervanelere denir. Fan, hem bilgisayarın içindeki hava akışının oluşmasını sağlarken hem de bilgisayarın ya da laptopun soğumasına yardımcı olur.
Fanlar yeteri düzeyde soğutma işlemleri sağlayamadıkları zaman ısınma sorunları ortaya çıkar. Bu durum da fan sistemlerinin iyi entegre edilmemesi veya yeterli düzeyde olmamasından kaynaklanmaktadır.
Bilgisayarların işlemcileri üzerine takılan ve işlemcilerin soğutma performanslarını üst seviyede tutabilmek için çalışan iç donanım birimidir. Günümüzde sıvı soğutma ve hava soğutma olarak ikiye ayrılırlar.
Sıvı soğutmalar daha çok estetik görünümü ile ön plana çıkarken, biraz da hava soğutmalara göre performanslıdır. Hava soğutucular ise daha hantal ve büyük olarak bilinirler.
Sıvı soğutmalar 120mm ile başlayıp 240, 360 ve 420mm radyatör kapasitesine kadar çıkarlar. İşlemcinin gücüne göre büyük radyatörlü sıvı soğutmalar tercih edilir.
Örneğin; Intel Core Ultra 9 285K işlemcisi yük altında 320W güç çeker. Bu işlemciyi 240mm sıvı soğutma ile soğutamazsınız. 360mm veya 420mm sıvı soğutma kullanmak gerekir.
Ses kartı; bilgisayara ses giriş ve çıkışını sağlayan donanım birimine verilen isimdir.
Bilgisayarda bulunan dijital ses verilerini alarak analog ses sinyallerine ve aynı zamanda analog ses sinyallerini de bilgisayarda işlenebilecek dijital ses sinyallerine dönüştürür.
Ses kartları bu işlemleri çok hızlı gerçekleştirdiği için mili saniyeler içerisinde verileri dönüştürerek bizim duyabileceğimiz şekilde yansıtmaktadır.
Özellikle bilgisayarın ses performansına önem veren kullanıcılar bu şekilde harici ses kartı satın alarak üst düzey performans almayı hedeflerler. Anakart üzerinde bulunan ses yongaları bu performansı veremediği için, harici iç donanım birimleri olarak ses kartı kullanılır.
Bilgisayarların iç donanım birimleri bundan ibaret. 2025 yılı içerisinde yeni teknolojiler işin içerisine girdikçe, konuyu güncellemeye devam edeceğim. Başka bir konuda tekrar görüşmek üzere 🙂
Bu gönderi en son şu tarihte değiştirilmiştir %s = human-readable time difference 1:42 am
