İngilizce terimi motherboard olan, hemen hemen tüm bilgisayarların en kritik bileşeni olan anakart sadece üzerinde bulunan parçaların iletişimi değil, en kritik tamamlayıcı rollerini de üstlenir.
Bende bu rehberde anakart nedir ve anakartın işlevi nedir? tek tek listeleyeceğim.
Anakart Nedir?
Bilgisayar bileşenlerinin kendisine bağlandığı devre kartına Anakart denir. Kısaltılmış hali MOBO olarak isimlendirilir. Üzerinde bulunan çeşitli bileşenlerin sağlıklı çalışmasını sağlar.
Örneğin ram slotlarının kaç MHz’de nasıl çalışacağı, işlemcinin kaç voltajda stabil olacağı, M2 SSD’nin en yüksek kaç mbps okuma yazma hızı ile görev yapacağına kadar kontrol eder.
Tüm bilgisayar donanımları ilk önce anakart üzerine bağlanır. Aslında diğer parçaların birbiri ile sağlıklı iletişimde kalabilmesini sağlayan tek parçadır.
Anakart olmazsa ne RAM çalışır, ne işlemci, ne de güç kaynağından gelen gücün parçalara dağıtılması. Kısacası her şeyin iletişimi anakart üzerinden sağlanır.
Anakart Ne İşe Yarar?
Anakart’ın üzerinde bir çok bağlantı yolları vardır. Bu bağlantı yolları üzerinde sürekli veri akışları sağlanır. Bu sayede parçalar arası bağlantı gerçekleşir.
Anakart; CPU (merkezi işlem birimi), RAM (rastgele erişim belleği), sabit disk, ekran kartı, SSD ve diğer parçaların birbiriyle bağlantı kurmasını sağlar.
Kullanıma ve ihtiyaçlarına göre anakartlar çeşitlerine ve sınıflarına ayrılır. Piyasada AMD ve INTEL firmasının çıkardığı anakartlar mevcuttur.
Her anakart modelinin de kendi içerisinde H, B, X veya Z gibi isimlendirmelerde segmentlere ayrılır. Mesela;
- H610 anakart giriş segment olarak bilinir. Üzerine sadece LGA 1700 soketli olduğu için yine aynı soketli Intel işlemci takılabilir.
- B450 veya B550 serisi anakartlar ise AMD tabanlıdır. AM4 soket yapısına sahip tüm işlemciler takılabilir. Aynı zamanda DDR4 RAM desteklidir.
- X serisi anakartlar ise X670, X870 gibi üst segmenti işaret eder. DDR5 RAM desteklidir. Soket yapısı ise AM5’dir.
- Z serisi ise Intel anakartların en üst modellerini temsil eder. Günümüzde en son çıkan Z serisi anakart Z890 olarak bilinir. LGA 1851 soket yapısına sahip olan tüm işlemciler bu anakarta takılabilir. Hatta geçtiğimiz gün incelemesini yaptığım Intel Core Ultra 9 285K rehberine de bakabilirsiniz.
O yüzden anakart seçerken önce hangi soketten ilerleyeceğimize, sonra hangi işlemcinin uyacağına, ardından hangi RAM profillerinin uyumlu olduğuna bakıp öyle karar verilmelidir.
Anakart Nasıl Seçilir?
Anakart seçiminde en çok dikkat edilmesi gereken şey parçalar arası uyumdur. RAM ve CPU gibi bileşenlerin mutlaka anakartla uyumlu olması gerekir. Bağlantı noktaları, yuvaların sayısına da dikkat etmek önemlidir.
› Siz gidip Z890 anakart alıp, 14600K işlemci seçerseniz sokete bakmadan anakarta oturtamazsınız. Çünkü iki parçanın uyumluluğu aynı değil. Z890 LGA 1851 soket yapısında, 14600K ise LGA 1700 soket yapısındadır. Arada 151 pin farkı var.
› Ayrıca anakarta uyumlu işlemci seçtikten sonra, anakartın maksimum kaç MHz RAM hızı desteklediğine ve DDR5, DDR4 hangi ram slotuna uyumlu olduğuna bakmak gerekir. DDR4 destekli bir anakarta, DDR5 ram takamazsınız.
› Bir diğer önemli husus depolama tarafındadır. Yine her anakart üzerinde olmasa da, pek çok güncel modelde M2 SSD girişleri vardır. Kimisinde bir adet, kimisinde beş adet olabilir. Bu M2 soketleri gen3, gen4 veya gen5 olabilir. Ona göre gen uyumuna bakarak M2 SSD almalısınız. Eğer gen5 destekli bir M2 SSD alıp, gen3 destekli anakarta takarsanız yine çalışır fakat okuma yazma hızlarınız çok düşük olur.
› Anakartın üzerine ekran kartı takarken de PCI-e slotları kullanılır. Üst seviye modellerde bir çok PCI-e slot yer alırken, üst seviye güncel ekran kartları PCI-e 4.0 bağlantı arayüzüne sahiptir. Siz PCI-e 3.0 arayüzüne takarsanız çalışır. Fakat performansınız %15-22 oranında düşük olacaktır.
Temelde bir sistem toplama aşamasında ilk önce anakart seçilmeli. Sonra diğer parçalar bu anakarta uyacak şekilde dizayn edilmelidir. Doğru seçilmeyen parçalar ya performans düşüklüğü yapar, ya da hiç çalıştırmaz. O yüzden seçimlerinizde emin değilseniz profesyonel bir platformdan destek almanızı tavsiye ederim.
Çevrenizde danışacağınız birileri yoksa, PC Hocası platformuna başvurabilirsiniz.